Lancaster KB734 crasht in tuin Buitenplaats Oirschot

Op 16 juni 1944 vertrekt een grote vloot bommenwerpers van de RAF en RCAF naar Sterkrade/Holten in het Roergebied om de synthetische olieraffinaderijen aan te pakken. Zo ook Lancaster Mk X KB734 VR-F met piloot Ernest Sutton Smith aan het stuur. Deze bijna volledige Canadese bemanning van het 419 squadron “Moose” had reeds 7 missies samen gevlogen in de afgelopen periode. Van mijnen leggen in zee, het bombarderen van spooremplacementen en radarstations in de aanloop naar D-day tot deze 8e missie in Duitsland.

Op de terugweg kwamen ze over Midden-Nederland en werden helaas door de radar opgepikt. Unteroffizier Gustav Sarzio van het 6./NJG 1 nachtjagers steeg met zijn bemanning op in zijn Bf 110 G-4 vanaf Deelen bij Arnhem en werd naar de Lancaster KB734 geleid. Boven Amersfoort kreeg hij om 02:05 de Lancaster te pakken en beschrijft in zijn Abschussmeldung naderhand minutieus hoe dit verliep.

De Lancaster werd in de linkervleugel geschoten (in het boek van bommenrichter Porter lees je hoe ze zelf niet eens doorhadden dat er iemand schoot door de dode hoek vanaf waar Sarzio aan kwam vliegen). De brand kroop richting romp, sloeg over en liet waarschijnlijk de zuurstofflessen van de bemanning ontploffen. In het rapport van de Luftwaffe wordt beschreven hoe het brandende Fiermotorige Flugzeug richting de aarde dook. Door de ontploffing aan boord werden twee bemanningsleden naar buiten geworpen terwijl de rest vast zat door een klemmend ontsnappingsluik.

De kist stortte ter aarde in de achtertuin van Buitenplaats Oirschot (waar nu het TNO-gebouw zit) aan de Utrechtseweg 48. Op diverse plekken in de omgeving kwamen voorwerpen neer. Een motor in een weiland achter Villa Nuova, de geschutskoepel rechts van Tuchthuis Eikenstein, een van de (dode) bemanningsleden in de Harmonielaan en er waren meldingen van nog veel meer plekken. Vijf bemanningsleden vonden de dood in deze crash.

Overlevenden!

De twee bemanningsleden die per parachute naar beneden kwamen waren Bob Porter (bommenrichter) en John William Alfred Trussler (boordtechnicus (flight engineer)). Porter landde in de achtertuin van Villa Pavia die op dat moment vol Duitsers zat (die niets doorhadden). In de ochtend werd hij door het verzet gevonden en tijdelijk ondergebracht in Driebergen. Hoewel de politie en de Duitsers volop zochten werd hij niet gevonden. Na korte tijd kwam hij bij een vast adres: Hermanus Rakers, commandant van de Binnenlandse Strijdkrachten in Groenekan en een gedegen adres. Nadat het zuiden van Nederland bevrijd was probeerde Porter de rivier over te steken, maar werd alsnog gepakt. Hij bracht de laatste maanden van de oorlog door in een krijgsgevangenkamp. Trussler werd na zijn landing in de Torenlaan in Zeist direct opgepakt en zat de rest van de oorlog eveneens uit in het POW-kamp.

De complete crew van Lancaster KB734 VR-F

Pilot: P/O Ernest Sutton “Bill” Smith KIA
Navigator: Sgt. William H. Gardiner KIA
Bomb Aimer: Sgt. Robert E. “Bob” Porter Evaded + POW
WAG WOI: Michael “Mike” Baran KIA
F/E: Sgt. J.W.A. Trussler POW
MU/G: Sgt. Glen Taylor KIA
R/G: Sgt. Sidney Wilson (geleend van 434 Squadron) KIA

Onderzoek en onthulling monument

Dit is de crash die de start vormde van Luchtoorlog Zeist. Ik heb vele uren onderzoek gedaan en heb uitvoerige documentatie, achtergronden, foto’s, etc. Die worden allemaal nog uitgewerkt. Ook heb ik gesproken met diverse nabestaanden van zowel de bemanning, het betrokken verzet en ooggetuigen uit de buurt. Genoeg om een boek over te schrijven of een podcast te maken. Het verhaal hierboven is nog enigszins neutraal, maar er zitten vele interessante zijverhalen en details in. Komt allemaal!

Op 14 april 2025 zal er op locatie i.s.m. Geheugen van Zeist en het 4/5 mei comité een serie gedenkstenen onthuld worden. Nabestaanden en andere geinteresseerden zijn daarbij en jij bent ook van harte uitgenodigd. Details volgen.