Synthetische olie?
Al vroeg in Hitlers plannen om Europa (en verder) te veroveren, was één ding duidelijk: hij had olie nodig. Zijn strategie leunde zwaar op tanks (panzerdivisies) en vliegtuigen, denk maar aan de Blitzkrieg. Er was echter een probleem: Duitsland had vrijwel geen olie in de grond. Daarom richtte Hitler zich op olievelden in onder meer Oekraïne, Rusland en Roemenië. Daarnaast zocht men een tweede oplossing.
Duitse wetenschappers zagen naar de wél aanwezige grote kolenreserves en slaagden erin om een technologie te ontwikkelen waarmee kolen konden worden omgezet in vloeibare brandstof: synthetische olie. Een groot deel van de oorlogsinspanningen werd gestoken in deze technologie en de bouw van fabrieken. Eén van de grootste van deze fabrieken in het Roergebied was de synthetische oliefabriek van Ruhrchemie bij Sterkrade/Holten, vlakbij Oberhausen en Essen. Het vernietigen van deze fabriek zou de Duitse oorlogsproductie ernstig vertragen en helpen om de oorlog te verkorten.
De fabriek was eerder gebombardeerd. Maar liefst 572 vliegtuigen van Bomber Command hebben op 12/13 mei 1943 een aanval gedaan. De luchtfoto hierboven is van na die aanval in 1943, maar helaas was de fabriek in juni 1944 nog steeds operationeel. Tijd voor een nieuwe ronde!
De planning
Omdat dagbombardementen te veel slachtoffers kostten, voerden de RAF en RCAF hun aanvallen voornamelijk ’s nachts uit. In het donker waren ze moeilijker te raken, en met technologische ontwikkelingen zoals radio-navigatie en boordradars konden ze hun doelen beter vinden. Vooral meren en rivieren vormden herkenningspunten vanuit de lucht (H2S-radar).
We lezen in de rapporten: Oboe-grondmarkering voor de Mosquito’s die voorop gingen (pathfinder-rol). Zij werden dus met radar en radio naar het doel geleid. De 10 Mosquito’s moesten hun rode T.I. (Target Indicators) afwerpen (soort fakkels). De ‘backers-up’ moesten hun groene markeringen richten op het midden van de rode markeringen, of op eerder gegooide groene markeringen. De hoofdmacht moest op dezelfde manier hun bommen richten. Als de T.I. alleen als een gloed zichtbaar was, moesten ze richten op de kant van de gloed die het dichtst bij was.
De geplande aanvalstijd H was om 01:20. De andere tijden waren daaraan gerelateerd:
H = 01:20 uur, Mosquito’s tussen H – 5 en H + 5., backers-up op H + 2 en H + 6 en de hoofdmacht in twee golven van H tot H + 8. De plus en mintijden zijn minuten dus tussen 01:15 en 01:28 zou het gepiept moeten zijn. Goed te weten dat de uiteindelijke crash van onze Lancaster om 02:10 in Zeist was.
Tenslotte was de geplande bombardementshoogte: 19.000 tot 22.000 voet.
Vertrek vanaf Engeland.
Op vrijdagavond 16 juni 1944 taxiede Lancaster VR-F met onze bemanning richting de startbaan van de RCAF-basis Middleton St. George in Noord-Engeland. De missie, een retourvlucht met enige omweg, zou ongeveer vijf uur duren. Niets nieuws voor deze ervaren vliegers. Wel de eerste keer boven Duitsland. Van de zestien Lancasters van 419 Squadron waren zij de achtste die opsteeg, om 23:05 uur. Elke minuut of twee ging er een toestel de lucht in, op weg naar de formatie. Ook 420 en 428 Squadron namen deel aan deze aanval.
Wie waren er bij van de 6th Bomber Group? Maar liefst 321 bommenwerpers. 63 Halifaxes van de squadrons 426, 431, 432 en 434 werden bijgestaan door 37 Lancasters van de squadrons 408, 419 en 428.
De aanval en gevolgen
Het weer die nacht aldus de rapporten? In Engeland ondanks de vele Stratocumulus een goed zicht. Het roergebied was een en al Stratocumulus van 1500 tot 9000 voet. In de praktijk en de rapporten achteraf bleek het erger. Lichte regen bij vertrek, factor 10/10 bewolkt boven het doel, geen maan zichtbaar en de wolken liepen door tot 14.000 voet.
In totaal lieten zij 878.000 pond aan explosieven vallen van een hoogte tussen de 16.000 en 20.000 voet, boven een dik wolkendek en enkel de gloed als richtpunt (zie plan hierboven).
Afloop van de raid
Nadat de hoofdmacht de bommen had gedropt bleek er een probleem: vlakbij de vliegroute die Noordelijk terugliep lag een Duits radarbaken bij Bocholt op 50km van Sterkrade waar Duitse nachtjagers gepositioneerd waren. Dat bleek funest. Niet alleen voor onze Lancaster. Er waren 31 verliezen (van de 321). Zo gingen van de 162 ingezette Halifaxes er 22 verloren (een verlies van ruim 13%). En RAF 77 Squadron verloor 7 van de 23 ingezette toestellen wat neerkomt op meer dan een derde. “Ons” RCAF 419 squadron verloor twee toestellen: KB734 en KB728. In totaal werden zo’n 21 bommenwerpers neergeschoten door nachtjagers, en nog eens 10 door luchtafweer (Flak). Daarbij kwamen tientallen geallieerde bemanningsleden om het leven.
De aanval was door de bewolking grotendeels onsuccesvol. Pathfinder-markeringen verdwenen snel in de wolken, en veel bommen vielen verspreid. Zowel Britse luchtfoto’s als Duitse rapporten bevestigen dat de schade aan de fabriek beperkt bleef.
Er kon geen goede eerste indruk worden gemaakt door de bewolking. Vlak erna werd er een fotoverkenningsvlucht gemaakt en dit werd er gezien: Bij de fabriek in Sterkrade raakten negen onderdelen beschadigd. Het ging om een olieopslagtank, een klein gebouw ten oosten van de hoofdraffinaderij, een contactovengebouw, een gaszuiveringstank, een compressorgebouw, een kunstmest-silo, een onderzoeksgebouw, de katalysatorinstallatie en de kantoorgebouwen.
Overigens in andere bronnen wordt wel gesproken van iets meer succes: “Lots of bellows of smoke seen in target area after aircraft left up to 20,000ft. Doubtful of success of attack owing to scattered bombing seen”, wat aansluit bij de rest, maar… elders vind je: “Subsequent PRU photography showed that the attack was, however, very accurate, and a very concentrated bombing operation was carried out”.
De aanval eiste ook aan Duitse zijde slachtoffers: 21 Duitsers en 6 buitenlanders kwamen om, en 18 huizen in de omgeving werden verwoest.
Links of interest
- Alles wat je ooit wilde weten over het Fishter-Tropsch proces.
- Het verhaal over RAF 550 sq Lancaster B1 LL747 BQ-P tijdens deze raid
- Verhaal over Bob Gill, airgunner van RAF 35 sq tijdens deze raid op Sterkrade
- Meer leesvoer in het algemeen over de oiliecampagne van de Duitsers
- Het RAF 550 sq Operational Record Book van deze raid
- Het hele boek (PDF) van het andere vliegtuig van 419 dat die nacht neerkwam: KB728.
