Mysterieuze ballon op de Kroostweg

Op dinsdag 12 oktober 1943 was een graaf of 9 en weinig zon. Opeens landde er een mysterieuze ballon op een stuk bouwland achter Kroostweg 36 in Zeist. Aan de ballon hingen twee jute zakken. Ter plekke haalden mensen de jute zakken eraf en de ballon ging weer verder. Duits? Geallieerd? Weerballon? Sperballon? Er is niets bekend over de vorm van de ballon en de lading en foto van de ballon is slechts ter illustratie. Misschien zijn er nog mensen in Zeist die dit voorval uit de overlevering kennen?

Bovenstaand zie je de oude en nieuwe locatie. De Kroostweg was toen niet alleen minder bebouwd, maar ook een van de belangrijkere wegen in Zeist. Tegenwoordig overal doorbroken en afgeknot.

Nader onderzoek: Operation Outward?

Tijdens de oorlog zijn er meerdere ballonnen neergekomen in Zeist. In die tijd vond men het maar verwarrend. Zowel de Zeister bevolking als Politie en Luchtbescherming. Ik ben er toch nog eens ingedoken en met de kennis van nu vermoed ik dat het ballonnen Operation Outward waren.

Operation Outward, uitgevoerd door de Britten tijdens de Tweede Wereldoorlog, was een campagne waarbij onbemande ballonnen werden ingezet om Duitsland en bezet Europa te treffen. Vanaf 20 maart 1942 tot 4 september 1944 werden in totaal 99.142 ballonnen gelanceerd.

De ballonnen hadden diverse ladingen:

Staaldraad: Ongeveer de helft van de ballonnen droeg een lange staaldraad om kortsluiting te veroorzaken in hoogspanningslijnen, met als doel het Duitse elektriciteitsnetwerk te verstoren.
Brandbommen: De andere helft van de ballonnen was bewapend met brandbommen, bedoeld om branden te stichten in bossen, velden en heidegebieden. Deze brandbommen waren er in verschillende varianten, zoals flessen met fosfor, blikken met brandbare gelei en in paraffine gedrenkte zakken.
Overige ladingen: Er waren ook ballonnen met andere ladingen. Het is waarschijnlijk dat er ook kleine bommen werden vervoerd, en er zijn vage vermeldingen van het droppen van pamfletten.

De operatie Outward kende twee fasen:

De “gewone” fase van 20 maart 1942 tot 7 februari 1944.
De “druppel” fase van 29 april 1944 tot 4 september 1944, waarbij de massale lanceringen werden vervangen door een gestage stroom van ballonnen.

Het is belangrijk te benadrukken dat, hoewel de primaire doelen in Duitsland lagen, de ballonnen door de wind ook over andere gebieden dreven, waaronder Nederland. Dit betekende dat:

Het zeer waarschijnlijk is dat ballonnen van Operation Outward ook boven Nederland zijn gekomen. Vanwege de windrichting, was dit onvermijdelijk.
Dit betekend dat er dus ook een kans is dat er ballonnen in de omgeving van Zeist zijn neergekomen.
De ballonnen konden dus ook onbedoeld schade aanrichten in Nederland, bijvoorbeeld door kortsluiting in elektriciteitsleidingen of door het veroorzaken van branden.

Ondanks hun simpele ontwerp, waren de ballonnen verrassend effectief. Ze veroorzaakten aanzienlijke schade aan het Duitse elektriciteitsnetwerk en dwongen de Duitsers om veel mankracht in te zetten voor brandbestrijding, wat een economische last vormde die veel groter was dan de kosten van de operatie zelf.

De kans is groot dat deze ballon er dus een van de geallieerden was. De wind kwam uit het ZZW (en waaide dus noord-oostelijk).