“Ik plaatste me direct links onder het doel en kon duidelijk het vliegtuig als een viermotorige met dubbele staart herkennen. Mijn hoogte was daarbij 4200m. Ik viel in deze positie om 02.03 uur aan met een vuur-
stoot. De beide linkermotoren vatten onmiddellijk vlam, het vuur breidde zich uit en greep na enkele seconden ook over op de vleugels, de romp en de rechtermotoren.” Een stukje uit het Luftwaffe Gefechtsbericht van onderofficier Gustav Sarzio (22 jaar oud) waarin niet alleen hij, als piloot, maar ook zijn beide medebemanningsleden in detail vertellen hoe het gegaan is bij het neerschieten van KB734.
Tijdens mijn onderzoek naar de crew en crash van Lancaster KB734 van RCAF 419 Moose squadron op 17-06-1944 in Zeist heb ik ook gekeken naar de bemanning van de nachtjager die de Lancaster te grazen nam op de terugweg van hun missie naar Sterkrade in het Roergebied. Het neerschieten en de crash behandel ik elders, maar wie waren deze Duitsers en wat was hun lot?
De bemanning van 6./NGJ1 Me Bf 110 “G9+JP”
Unteroffizier Gustav Sarzio, geboren 7 december 1921 was getraind als nachtjager. Terwijl de Amerikanen overdag hun bombardementen uitvoerden, waren het in de nacht de Engelsen (en het Gemebest) die actief waren. De Luftwaffe zette een mix van radar, luchtafweergeschut en nachtjagers in van diverse Nachtjager-vleugels en hun eskaders. Gustav Sarzio en zijn beide bemanningsleden vlogen in de 6e staffel van het 1e Nachtjagdgeschwader, 6./NJG 1, met een Messerschmitt Bf 110 G-4 vliegtuig. Dit toestel was een flop in de overdag-gevechten tijdens de Battle of Britain aan het begin van de oorlog, maar bleek een geweldige nachtjager. Het eskader-identificatie (Geschwaderkennung) van NJG1 was G9+JP. De G9 voor het Duitse kruis (het plusje) is vana NGJ 1. De JP stond voor vliegtuig J. De bemanning van deze nachtjager bestond uit:
- Unteroffizier Gustav Sarzio, FF (Flugzeugführer): Piloot, besturing, schieten, boordcommunicatie.
- Obgefreiter Heinrich Conrads, Bf (Bordfunker): Boordfunker, verantwoordelijk voor radio, afluisteren, navigatie, radar en helpen van de piloot Sarzio.
- Gefreiter Roman Talarowski, Bs (Bordschütze): Schutter, schieten en waarnemingen.
Ongeleide tamme zwijnen
Wat zeg je nou? Tamme zwijnen? Ja deze Luftwaffe nachtjachtmethode, genaamd Zahme Sau (tam zwijn), werkte als volgt: Duitse nachtjagers stegen vroegtijdig op en vlogen naar navigatiebakens langs de verwachte route van geallieerde bommenwerpers. Deze bakens dienden als verzamelpunten in de nachtelijke hemel. Eenmaal in de lucht, ontvingen de nachtjagers informatie van grondcontrole over de positie van de bommenwerpers. De grondcontrole gebruikte radar en radiopeiling om de bewegingen van de bommenwerpers te volgen. Wanneer de bommenwerpers naderden, werden de nachtjagers vanuit hun verzamelpunten bij de bakens naar de vijandelijke vliegtuigen geleid. De grondcontrole hielp de nachtjagers om de juiste koers te vinden.
Eenmaal dichtbij genoeg, gebruikten de Duitse nachtjagers hun eigen boordradar om de bommenwerpers te lokaliseren en aan te vallen. In het geval van onze Lancaster KB734 hing 6./NGJ1 al in de lucht toen het baken bij Bocholt op 40km van Sterkrade/Holten (de missie) ze opving en naar de terugkerende bommenwerpers dirigeerde. Eenmaal op paar km in de buurt wist de Bf110 van Sarzio zelf de Lancaster op te sporen. Als je in zo’n situatie naderde was het een kwestie dat je als nachtjager niet te dichtbij onder de bommenwerper (op zich ideaal in de dode hoek waar men je niet zag) ging vliegen, want als de vijand dan zou ontploffen (mogelijk resterende lading) ging je mee. Men had geleerd een motor/vleugel aan te schieten. Eenmaal de bommenwerper aangeschoten volgden ze het neerstortende vliegtuig tot de daadwerkelijke inslag en deden peilingen om hoogte, locatie, etc te noteren. Dit maakt dat ik de gegevens in het Anschussrapport van KB734 betrouwbaar acht.
Actieve deelname aan de luchtoorlog tot hun eigen crash
Welke overwinningen haalde de crew van Sarzio. Het betreft slechts een periode van enkele maanden voor hij zelf neergeschoten werd. Toch wisten ze 5 geallieerde toestellen neer te halen.
13 juni 1944: Lancaster LM465, Tienray/Meerlo
In de vroege ochtend van 13 juni 1944, om 01:03 uur, onderschepte Unteroffizier Gustav Sarzio met zijn bemanning een Britse Lancaster bommenwerper, de LM 465 LS-U van RAF No. 15 Squadron. Op patrouille in zijn Messerschmitt Bf 110 G-4, werd Sarzio door zijn boordfunker naar het doel geleid. Volgens het Abschuss-rapport naderde Sarzio de bommenwerper en opende het vuur, waarbij de Lancaster in brand vloog en neerstortte, 2 km ten zuidwesten van Meerlo. Zes bemanningsleden kwamen om het leven en werden begraven op de R.K. begraafplaats in Venlo. Na de oorlog werden ze herbegraven op de Britse Militaire oorlogsbegraafplaats Jonkerbos bij Nijmegen. Radiotelegrafist Jack Trend was de enige overlevende. “De kanonskogels scheurden in de viermotorige bommenwerper en scoorden treffers op de stuurboord binnenmotor en de romp. Onmiddellijk werd de bommenwerper in vlammen gehuld en de piloot had geen andere keuze dan zijn bemanning te bevelen uit de getroffen machine te springen.” Meer info hier (extern).
17 juni 1944: Lancaster KB734, Zeist
Vier dagen later, op 17 juni 1944, om 02:05 uur, behaalde Sarzio zijn tweede luchtoverwinning. Dit keer steeg hij op vanaf Fliegerhorst Deelen (bij Arnhem) en onderschepte hij Lancaster KB734 van RCAF 419 squadron op een hoogte van 4200 meter en tussen Amersfoort en Zeist. Het toestel stortte neer op de Utrechtseweg 48 in Zeist. Twee wisten te springen en vijf kwamen om. Deze crash is de aanleiding voor deze site. Meer info op deze website zelf vind je hier. De exacte details heb ik in bezit en hier komt een apart artikel over.
21 juli 1944: Halifax, St. Trond
Op 21 juli 1944 boekte Sarzio twee overwinningen. Eerst onderschepte hij, opgestegen vanaf Sint Truiden, een Halifax bommenwerper op een hoogte van 5800 meter. Om 01:14 haalde hij de Halifax neer. Hoewel de abschuss toegekend is in de Duitse logboeken kan ik hem aan geallieerde kant niet vinden.
21 juli 1944: Lancaster ME858, Hunsel
In de late avond van 21 juli 1944 steeg de Lancaster Mk I met registratie ME858 van het 514e Squadron van de RAF op vanaf RAF Waterbeach om 23:07 uur. Het doel was de Rheinpreussen synthetische olie-installatie in Meerbeck, Duitsland. Ondertussen, op vliegveld Deelen, bereidde Unteroffizier Gustav Sarzio zich voor op een nachtelijke patrouille in zijn Messerschmitt Bf 110 G-4. Samen met zijn bemanning, boordfunker Conrads en schutter Talarowski, steeg hij op. Om 00:20 uur begon Conrads aan zijn dienst als radio-operator, gereed om de nachtelijke hemel af te speuren.
“We werden door de groepsleiding naar de Gorilla-sector geleid,” rapporteerde Conrads later. “Vanaf hier werden we door radio-vuurmeldingen van Deelen in formatie geleid.” Om 01:10 uur, op een hoogte van 600 meter en een afstand van 3,8 kilometer, had Conrads een SN-2-fix op de Lancaster. “Ik leidde mijn piloot tot ongeveer 200 meter,” vervolgde hij. “Ik zag al snel het doel boven me aan de rechterkant en zag een viermotorig vliegtuig met dubbel roer. We plaatsten ons achter het vijandelijke vliegtuig en mijn piloot opende het vuur, aanvallend om 01:12. Het vijandelijke vliegtuig vatte onmiddellijk vlam aan de linkerkant en viel verticaal naar beneden.”
De Lancaster, getroffen door de nauwkeurige aanval van Sarzio, stortte neer, ongeveer 1 km ten zuidwesten van Hunsel. Alle zeven bemanningsleden kwamen om het leven en werden begraven op de Rooms-Katholieke begraafplaats in Hunsel, een klein dorpje nabij de Belgische grens en 10 km ten zuidoosten van de Nederlandse stad Weert.
“Ik volgde het vuur tot de inslag plaatsvond om 01:14,” rapporteerde Conrads. “Bijzonder opvallend was een enorm vuur, waartussen zich verschillende donkerrode gebieden of plekken bevonden.” Na de crash nam Conrads peilingen van St. Trond (30 graden) en Venlo (250 graden). Om 02:40 uur landden Sarzio en zijn bemanning terug op Deelen.
13 augustus 1944: Halifax MZ647, Rehborn (nabij Mainz)
In de nacht van 13 augustus 1944 behaalde Unteroffizier Gustav Sarzio zijn vijfde en laatste luchtoverwinning. Hij onderschepte een Handley Page Halifax Mk III, registratienummer MZ647 DY-R, van het 102e (Ceylon) Squadron van de RAF. Het toestel was opgestegen voor een bombardementsmissie tegen Rüsselsheim.
Volgens het Abschussreport van 6./NJG 1, vloog Sarzio deze nachtjachtvlucht samen met zijn radio-operator Conrads en zijn schutter Talarowski. Het rapport vermeldt dat de neergehaalde Halifax het resultaat was van een “ungeführte zahme Sau” (ongeleide tamme zwijn) actie. De Halifax stortte neer nabij het treinstation van Rehborn, Rheinland-Pfalz, om 00:21 uur vanaf een hoogte van 7000 meter. Er wordt gesproken over locatie RQ-SQ, wat stamt uit het Luftwaffe-grid. Helaas kwamen alle acht bemanningsleden van de Halifax om en rusten nu op de Rheinberg War Cemetery.
4/5 nov 1944: Het einde van Sarzio’s vliegtuig & crew
In de avond van 4 november 1944 steeg Unteroffizier Gustav Sarzio op vanaf de vliegbasis Kaiserswerth-Düsseldorf in hun vertrouwde Bf110 met vaste bemanning. Na maandenlang succesvol nachtjachtoperaties te hebben uitgevoerd, waarbij ze vijf geallieerde bommenwerpers neerhaalden, vlogen ze die 4e op 5e november boven Viersen bij Mönchengladbach. Het was een donkere nacht, en de lucht was gevuld met de dreun van bommenwerpers en het gekraak van radar. Plotseling werd hun vliegtuig verrast door een aanval van een Britse De Havilland Mosquito van No. 85 Squadron, gevlogen door S/Ldr B. Burbridge. De Mosquito, wendbaarder en sneller dan de Bf 110, opende het vuur. De kanonskogels troffen de Bf 110, waarbij de machine neerstortte. Conrads en Talarowski overleefden de crash niet en alleen Sarzio kon het navertellen als WIA: wounded in action. Zijn strijd was echter voorbij en hij kwam niet meer in actie in de laatste maanden tot Duitslands overgave op 8 mei 1945.
Gustav Sarzio na de oorlog
De man die samen met zijn bemanning minimaal 5 bommenwerpers neerhaalde op jonge leeftijd trouwde met Edith Böhm, werd zelf 90 jaar en overleed op 10 juni 2012 in Kaufering, 50km ten westen van München, Beieren. Hij heeft voor zijn inzet meerdere onderscheidingen gekregen: IJzeren Kruis 1e en 2e klasse (Eisernes Kreuz 1. und 2. Klasse (EK 1 & 2)), het Gewondeninsigne (Verwundetenabzeichen), de Frontvliegspeld voor Nachtjagers (Frontflugspange für Nachtjäger) en de Ereprijs van de Luftwaffe (Ehrenpokal der Luftwaffe).
Er is weinig over zijn leven na de oorlog bekend anders dan dat hij rang had van Hauptmann buiten dienst (a.d.) en mogelijk nog in Wesel gewoond heeft vlakbij Sterkrade/Holten waar die fatale missie van KB734 heenging voor ze door Sarzio werden neergeschoten. Zijn overlijden werd gemeld in het vakblad van het Duitse leger “Die Bundeswehr“, edite 1 aug 2012.
Enkele afbeeldingen van de Me Bf110 G-4
Lancaster KB734 crasht in Zeist
Dit artikel is onderdeel van een serie over de crash van Lancaster Mk X KB734 VR-F in Zeist aan de Utrechtseweg 48, thans het oude TNO-gebouw, toen de tuin van Buitenplaats Oirschot. Een uitgebreid verslag hoe de clash tussen Sarzio en onze Lancaster verging volgt in een aparte artikel in de komende periode. Meer over de crash vind je alvast hier:
