Op 7 oktober 1944 In de vroege ochtend zagen Zeistenaren rond 07.30 zeven Hawker Typhoon 1B’s van het RAF 181 Squadron overvliegen, rompcode EL. Met z’n achten waren ze vertrokken vanaf vliegveld B-78 Eindhoven, dat net was veroverd tijdens Market Garden. Een van de acht keerde vroegtijdig terug door pech. De piloten waren op een bewapende verkenningsmissie (armed recce) in de driehoek Amersfoort-Apeldoorn-Deventer. Het idee van zulke missies is dat je, ik zou bijna zeggen, spelenderwijs elke gelegenheid aangrijpt. Vijandelijke voertuigen, gebouwen, alles wat je tegenkomt, kan een doelwit zijn.
In de buurt van station Zeist-Driebergen zagen ze een locomotief met 15 wagons. Het RAF-rapport vermeldt dat ze de locomotief beschadigden en zes wagons vernietigden met raketten en 20mm-kanonvuur. Niet in het rapport, maar uit de praktijk waren er inslagen op zowel de Gevato vleesfabriek, waar Duitse slagers vlees inblikten voor de Wehrmacht, als op de Torpedo schrijfmachinefabriek, beiden aan de Odijkerweg. Het is niet duidelijk welk van deze doelen vooraf bekend was, aangezien het rapport spreekt van een pin-point target.
Een bijzonder detail van deze missie is de deelname van Flight Officer Robbert “Robbie” van Zinnicq Bergmann, de enige Nederlander bij het hele RAF 181 Squadron. Van Zinnicq Bergmann studeerde rechten aan de Rijksuniversiteit Utrecht en vluchtte naar Engeland na de meidagen van 1940 waarin hij nog meegevochten had. Hij klom later op tot Flight Commander en was na de oorlog adjudant van Koningin Wilhelmina, als opvolger van Soldaat van Oranje, Erik Hazelhoff Roelfzema. Hij diende in totaal 33 jaar lang onder drie vorstinnen als hofmaarschalk. Van Zinnicq Bergmann overleed in 2004.
Schade aan Gevato en Torpedofabriek. Één dodelijk burgerslachtoffer.
Terug naar die zaterdag 7 oktober 1944. De schade aan de Gevato- en Torpedo-fabrieken werd bevestigd, evenals treffers op nabijgelegen panden aan de Odijkerweg. Volgens het politierapport van Zeist werden er 14 lichte bommen en talloze granaten van de 20mm boordkanonnen afgevuurd. Bij Odijkerweg 1 werd een krater aangetroffen, vermoedelijk van dezelfde aanval.
Een tragisch detail uit het politierapport is de dood van de 37-jarige bedrijfsconciërge Hendrik Jan van der Klift, die in de Torpedo-fabriek woonde. Hij werd dood in zijn bed aangetroffen met een gruwelijke verwonding aan zijn borst, een gat van 15 cm. Zijn vrouw Willemijntje, die pas in 1996 op 85-jarige leeftijd overleed, overleefde de aanval en ligt begraven naast haar man in Driebergen.
Het blijft opmerkelijk dat het RAF-rapport zich richt op de beschadigde locomotief en wagons, terwijl de grootste schade op de grond werd aangericht bij de Torpedo-fabriek en omliggende gebouwen. Wie meer weet, mag het zeggen!
