Auster

Een vliegveld in Zeist? Je bedoelt zeker Vliegbasis Soesterberg. Nope! We hebben in Zeist zowaar een vliegveld gehad in de maanden na de bevrijding!

Achtergrond: vliegbases in WO2

Toen de geallieerden vanaf D-Day oprukten richting Berlijn, maakten ze gebruik van bestaande vliegvelden. Vaak betreft het vliegvelden die de Duitsers tijdens de bezetting gevorderd hadden of aangelegd en na verovering een Advanced Landing Ground (ALG) ookwel vooruitgeschoven basis van de geallieerden werd. Het betrof vaak tijdelijke vliegvelden. Zo werd vliegveld Eindhoven na de mobilisatie gevorderd door het Nederlandse leger, na de verovering door de Duitsers werd het Fliegerhorst Eindhoven en nadat het tijdens Market Garden in september 1944 in geallieerde handen kwam werd het RAF B-78 Eindhoven. Na de oorlog van Nederland.

Mei 1945: Airstrips in Nederland

Tijdens (sep ’44 – mei ’45) en na de bevrijding bleek veel infrastructuur in Nederland kapot te zijn. Bruggen opgeblazen, wegen slecht begaanbaar en ook lang niet alle vliegvelden in orde. Zo liet de Luftwaffe vliegbasis Soesterberg in april 1945 zwaar beschadigd achter en werd het pas in 1951 weer operationeel.

Er was behoefte aan het snel kunnen vervoeren van (belangrijke) personen en post. De oplossing: eenvoudige airstrips, vaak niet meer dan een zandstrook of grasveld waar vliegtuigen die op extreem korte landingsbanen kunnen en landen uit de voeten konden. Deze airstrips waren o.a. in Amsterdam, Breda, Voorburg, Gilze-Rijen en… Zeist! Een ander doel van deze airstrips was om snel in Eindhoven en later Tilburg te kunnen zijn waar op dat moment de regering zat in bevrijd gebied.

De pendeldienst werd gedaan door het nog niet zo lang ervoor opgerichtte No. 6 Dutch Auster Squadron die met zowel RAF roundels (die ronde merktekens) als het oranje driehoekje bij de neus vlogen. En zoals de naam het al verklapt: Ze vlogen in de Taylorcraft Auster Mk.III.

Locatie Airfield Zeist

Met Vliegbasis Soesterberg en dichtbij Utrecht en sowieso lekker centraal gelegen kreeg Zeist dus ook zo’n airstrip. Tijdens mijn onderzoek naar de luchtoorlog las ik over een crash van een Nederlander in Zeist: Theodoor Jacob van Dijk crashte op 25 mei 1945. Na de oorlog! Ook werd de RAF genoemd. Ik snapte er niets van en kon er amper iets over vinden. Toen ik in december 2024 met een buurman op hoge leeftijd sprak noemde hij zonder dat ik hem daar toe aanzette een crash na de bevrijding. Met een licht vliegtuigje vlakbij Wasserij Burger aan de Noordweg in Zeist. Dat moest hetzelfde zijn. De speurtocht leidde naar de Austers na de oorlog en de airstrips. Van Dijk was tijdens een manoeuvre uit controle geraakt en zijn Auster kwam loodrecht naar beneden in de sloot (op onderstaande kaart de zwarte lijn links van de Wasserij).

Locatie airstrip Zeist bij Wasserij Burgers

Verder onderzoek

Van de crash en Van Dijk heb ik iets meer info, maar van de airstrip niet. Ik zou hier meer over willen weten en foto’s zou helemaal geweldig zijn. Ook kreeg ik de tip dat er mogelijk eerder al een airstrip zat van De Duitsers die in de St. Joseph kweekschool zaten (op de kaart te zien) en er mogelijk met een Fieseler Fi 156 Storch er vlogen. Een vliegtuigje in dezelfde rol als de Auster. Dit is een grote aanname, maar ook een hypothese. Verder is het sinds de ontdekking van dit voormalig vliegveld mijn nieuwe nummer 1 wens: Dat was het heropenen van de Zeister haven naar nu het heropenen van Airstrip Zeist!

Update 6 maart 2025: net een boek binnen gekregen van oud vlieger van het No 6. Auster squadron A. van der Poest Clement die in zijn boek anderhalve bladzijde besteed aan zijn dagen op airstrip Zeist inclusief de crash van Van Breugel en Van Dijk. E.e.a. moet nog verwerkt worden. Recent heb ik ook het onderzoek naar de crash in bezit gekregen. De airstrip heeft er mar kort gelegen, ongeveer een maand van begin mei tot begin juni 1945, maar werd wel elke dag intensief gebruikt voor post en personenvervoer!

Links