Zet zeven relatief jonge kerels in een bommenwerper van bijna 17.000 kg (37.000lbs), doe er bijna het het zelfde gewicht aan bommenlading in en ze vliegen voor het goede doel in een stalen sigaar van 32.000kg (70.000lbs) naar bezet Europa. Dit na enkele jaren training en slechts enkele missies later is het gedaan. Zo verging het in ieder geval de crew van Lancast KB734 van RCAF 419 Moose squadron.
Op trainingsuren na vlogen ze 8 missies en die 8e werd hen fataal. In dit deel van een feuilleton bekijken we de aanloop naar die dodelijke crash op 17 juni 1944 in Zeist waar op 14 april 2025 een herdenking voor wordt gehouden.
De meeste bemanningsleden van de crew o.l.v. piloot P/O E.S “Bill” Smith waren in ’41, ’42 of ’43 begonnen met hun opleiding. Hun eerste missie samen in 419 squadron vondt plaat in mei 1944. Ze vlogen samen 8 missies in de vroege zomer van 1944, waaronder hun laatste, in de periode van 10 mei tot 17 juni. Smith had al enige ervaring in het Afrikaanse en Zuid-Europese (Malta) strijdtoneel, maar niet veel.
Overzicht van de missies van Smith’s crew
Terwijl piloot Smith extra gevechtsmissies kreeg om toestemming te krijgen zijn eigen bemanning in zijn eigen Lancaster te vliegen, vloog de volledige bemanning in totaal 8 missies. Hun achtste was de laatste.
Bedenk dat ze vóór deze missies hun (vlieg)opleiding hadden afgerond en dat het leven op een RAF-luchtmachtbasis tussen de missies door ook training inhield, zoals schietoefeningen en manoeuvres. Maar welke missies vlogen ze precies?
Ik heb de ORB’s (Operation Record Books) bestudeerd, zowel de Summary of Events (Form 540) als de bijlagen met details (Form 541). Deze documenten zijn vrij formeel en statisch. Bomb Aimer Bob Porter, die de crash in juni 1944 overleefde, schreef het boek The Long Return, waarin hij een goed inzicht geeft in het leven bij de RCAF. Verschillende andere bronnen bieden stukjes informatie, maar je moet niet verwachten dat dit soort bemanningen lange verhalen of literatuur schreven – of dat ze dat uberhaupt mochten in oorlogstijd. Eens kijken wat onze vrienden van de show in hun Lancaster’s uitspookten in die zomer van 1944 tot het vreselijke einde. Ze hebben hun steentje bijgedragen aan de bevrijding!
Hoewel ze eindigden in Lancaster KB734 hebben ze diverse andere Lancasters samen gevlogen. Andersom heeft KB734 ook andere crews aan boord gehad. Het rijkt wat ver dat hier uiteen te zetten, maar daar heb ik ook een overzicht van hoe die kisten zijn geëindigd.
| # | 1944 | Vliegtuig | Doel | Missie van F/L Bill Smith’s crew | Details |
|---|---|---|---|---|---|
| 0 | 23/24 april | Halifax II LW325 VR-H | 🇩🇪 Darsser Punt | ⚓ Mijnen droppen op zee – 37 Halifaxes van de 419, 428 en 434 Squadrons kregen opdracht om mijnen te leggen in het Kadetkanaal (Kadetrinne) bij het eiland Rügen / het schiereiland Darß, ten noordoosten van Rostock in de Oostzee. De bemanningen vlogen op 15.000 voet en plaatsten 74 mijnen van 1500 pond. De missie werd als succesvol beschouwd. | Piloot Smith moest niet alleen de overgang maken van de Halifax naar Lancaster, maar moest ook eerst missies als tweede piloot uitvoeren voordat hij zijn eigen vliegtuig in het 419e Squadron kreeg. Bij deze missie vlogen ze een Halifax B.II. |
| 1 | 10/11 mei | Lancaster KB706 VR-A | 🇧🇪 Gent | 🛤️ Bombardement op het rangeerterrein Gent-Merelbeke – In de logboeken werd het als een succes beschouwd, maar in werkelijkheid had het niet het gewenste effect op de Duitse transporten in de aanloop naar D-Day (Transportation Plan). De ORB’s van het 419e Squadron spreken over een succesvol bombardement op het doel, maar andere bronnen zijn minder optimistisch. De volgende nacht keerden de Canadezen terug naar de rangeerterreinen van Gent. De precies afgeworpen bommen veroorzaakten branden en explosies en richtten matige schade aan. Nachtjagers waren actief boven het doel en op de terugweg, en er vonden meerdere luchtgevechten plaats. | Eerste missie als volledige bemanning. Porter vermeldt in hun boek dat ze nerveus waren vanwege het grote doelwit, maar zich tegelijkertijd als “eager beavers” voelden. De hoeveelheid luchtafweer en vijandelijke jagers viel mee. De KB706 waarmee ze vlogen zou op 25 mei neerstorten. Veel foto’s en details in het Nederlands zijn hier te vinden. Een maand eerder (10 april) bombardeerden de geallieerden, inclusief het 419e maar niet deze bemanning, het rangeerterrein Gent-Merelbeke met heel veel Belgische slachtoffers en geen effect wat veel verdriet en kritiek opleverde. |
| 2 | 11/12 mei | Lancaster KB717 VR-N | 🇫🇷 Boulogne | 🛤️ Bombardement op het rangeerterrein van Boulogne-sur-Mer – Elf vliegtuigen van het 419e bombardeerden de rangeerterreinen van Boulogne vanaf 13.000 voet. Succesvol, maar er was twijfel over de effectiviteit van de aanval. 135 RAF-vliegtuigen – 80 Halifaxes, 47 Lancasters, 8 Mosquitos – van 6 en 8 Groepen vielen Boulogne aan. Twee Halifaxes gingen verloren. Sommige bommen raakten het rangeerterrein, maar velen vonden het moeilijk het doel te vinden en het merendeel miste en trof nabijgelegen woonwijken. 128 burgers kwamen om. | Onze bemanning kreeg zware luchtafweer en vijandelijke jagers te verduren. Onderweg en op de terugweg was er zwaar onweer. Piloot Smith wilde zijn benen strekken en wisselde van plek met bommenrichter (& voorste schutter) Porter, maar door hevige bliksem en turbulentie wisselden ze snel weer terug. De KB717 zou twee weken later (23 mei) neerstorten met een andere bemanning. |
| 3 | 31 mei / 1 juni | Lancaster KB707 VR-W | 🇫🇷 Mont Couple | 📡 Doel: Bombardement op het radio-jamming station bij Mont Couple. De bemanning werd oorspronkelijk geïnstrueerd om een radarstation (Nachtalter (Moth) Jamming station) nabij Cap Gris Nez te bombarderen vanaf 12.000 voet, maar vanwege slechte zichtbaarheid werd toestemming gegeven om op slechts 3.000 voet te vliegen. Weersomstandigheden: Het weer was extreem onstuimig, met hevige onweersbuien en ijsvorming. Elektrische storingen in de atmosfeer zorgden ervoor dat vliegtuigen zich vreemd gedroegen. Bombardement: Ondanks de slechte zichtbaarheid richtte de bemanning zich op de gekleurde Target Indicators (TI’s) en hoopte ze het beste. De aanval werd als succesvol beschouwd, hoewel individuele operationele rapporten van de 419th Squadron bemanningen laten zien dat ze met beperkte zichtbaarheid op de markeringen afgingen. 📡 Alternatief doelwit: Er is ook sprake van een aanval op een kust-radiostation bij Au Fèvre, waar onderweg zware onweersbuien werden gemeld. Op de laatste dag van de maand werden beide stations aangevallen. Aanval op Au Fèvre: 129 vliegtuigen – 109 Halifaxes, 16 Lancasters en 4 Mosquito’s van No. 6 en 8 Groups – bombardeerden een draadloos zendstation aan de kust bij Au Fèvre en vernietigden 4 van de 6 zendmasten. Er gingen geen vliegtuigen verloren. Aanval op Mont Couple: 115 vliegtuigen – 60 Lancasters, 51 Halifaxes en 4 Mosquito’s van No. 6 en 8 Groups – bombardeerden het radio-jamming station bij Mont Couple, dat volledig buiten werking werd gesteld. | Resultaat: De maand mei werd afgesloten met deze dubbele aanval op Au Fèvre en Mont Couple op de 31e. De bombardementen vonden plaats na een vlucht door praktisch onmogelijke weersomstandigheden boven het Verenigd Koninkrijk. Bij aankomst was Au Fèvre helder zichtbaar onder een onbewolkte hemel, en de markeringen werden zorgvuldig geplaatst. De explosies veroorzaakten een dichte rook- en stofwolk over het doelgebied. De verdediging bij Mont Couple was niet actiever dan bij Au Fèvre, en ook hier werd het doelwit met grote precisie bestookt. De zware elektrische stormen bemoeilijkten de communicatie en coördinatie van de Master Bomber, maar toen de aanval voorbij was, was het hele gebied bezaaid met kraters en was het radio-jamming station volledig onbruikbaar. Er vielen geen verliezen aan geallieerde zijde. KB707 VR-W “William”: Dit toestel bleef nog enkele maanden operationeel, maar raakte op 20 september 1944 onherstelbaar beschadigd (DBR) tijdens een oefenvlucht met een andere bemanning en werd afgeschreven. Noodlanding: Bij deze of een van de volgende twee missies moest de bemanning vanwege mist uitwijken naar een ander vliegveld. Ze keerden de volgende dag terug naar hun thuisbasis. Dit moet verder worden opgezocht. |
| 4 | 4/5 juni | Lancaster KB724 VR-K | 🇫🇷 Calais | 🪖 Bombardement op kustbatterijen in Calais – Succesvol (doel vernietigd). In de laatste bombardementen vóór D-Day nam de crew van ES Smith deel aan een aanval op Duitse kustbatterijen bij Calais, bedoeld om de verdediging langs de kust te verzwakken. 55 Halifaxes van 427, 429, 431 en 434 Squadron, samen met 14 Lancasters van 419 Squadron, bombardeerden tussen 6.000 en 8.000 voet hoogte en wierpen 550.000 lbs hoogexplosieve bommen af. Het weer was helder, de markeringen accuraat en de batterijen werden zwaar getroffen. Deze aanval was onderdeel van een bredere operatie waarbij 259 bommenwerpers vier Duitse geschutsbatterijen in Frankrijk aanvielen. De hoofdaanval was gericht op de Maisy-batterij, terwijl de bombardementen op drie andere batterijen, waaronder die bij Calais, als afleiding dienden. 52 Lancasters van 5 Group misten hun doel bij Maisy door bewolking en raakten per ongeluk delen van het dorp, maar bij Calais werd de aanval succesvol uitgevoerd dankzij nauwkeurige Mosquito-markeringen. Twee nachten later werd Calais opnieuw gebombardeerd. Ondanks hevige regen boven het Verenigd Koninkrijk was het weer boven het doelgebied beter (helder) en werd opnieuw een succesvolle aanval uitgevoerd. Twee kanonnen werden vernietigd en de wegen naar de batterij geblokkeerd. | Dit was een afleidingsaanval voor de Maisy-batterij, een onderdeel van de geallieerde voorbereidingen op D-Day. De bombardementen op Calais droegen direct bij aan het verzwakken van de Duitse verdediging langs de kust, waarmee de geallieerde invasie werd voorbereid. De aanval werd als succesvol beoordeeld en er gingen geen vliegtuigen verloren. De bemanning van ES Smith leverde een essentiële bijdrage aan deze operatie. Waar de aanval op Maisy minder effectief bleek, zorgde de precisie bij Calais ervoor dat een van de drie afleidingsdoelen wél werd uitgeschakeld. Dit markeerde een cruciale stap in de dagen voorafgaand aan D-Day. |
| 5 | 5/6 juni | Lancaster KB724 VR-K | 🇫🇷 Longues-sur-mer | 🪖 D-Day: Bombardement op kustbatterijen in Longues-sur-mer | Onze bemanning nam deel aan D-Day met twee missies. De eerste missie vond plaats tussen 02:05-07:05 uur, waarna ze om 22:00 uur opnieuw opstegen. |
| 6 | 6/7 juni | Lancaster KB724 VR-K | 🇫🇷 Coutances | 🛤️ Bombardement op wegen- en spoorwegknooppunten in Coutances Door de enorme luchtverkeersdrukte tijdens D-Day werd het 419e Squadron omgeleid naar RAF Colerne als terugkeerbasis. De bemanning beschreef het indrukwekkende zicht op D-Day: vliegtuigen en schepen zo ver als het oog reikte. Onze bemanning vloog drie missies met KB724 VR-K “King”. | Op 27 augustus 1944 zou een andere bemanning KB724 gebruiken, maar direct crashlanden in een boerenveld door twee uitgevallen motoren. De bemanning raakte slechts gewond, maar de boer was woedend. |
| 7 | 14/15 juni | Lancaster KB734 VR-F | 🇫🇷 St. Pol & Cambrai | 🛤️ Bombardement op rangeerterreinen St Pol & Cambrai – Het leger had moeite in dit gebied en vroeg om hulp bij een bombardement op lage hoogte. Onze bemanning vloog laag en beleefde een “achtbaanrit” toen een bomexplosie hen de lucht in slingerde. Ze dachten eerst dat ze waren geraakt en waren doodsbang, maar wisten veilig terug te keren. | Eerste missie in de KB734. |
| 8 | 16/17 juni | Lancaster KB734 VR-F | 🇩🇪 Sterkrade/Holten | 🛢️ Bombardement op olieraffinaderij Sterkrade/Holten bij Oberhausen/Essen (Ruhrchemie) – Na een reeks succesvolle missies zonder veel problemen veranderde het tij. We weten hoe dit eindigde… | Eerste missie in Duitsland. |
Datums met een slash (/) betekent dat het vertrek (in de avond) van de eerste datum was, de missie vaak na middernacht en terugtocht en landing ook (de tweede datum). Bijvoorbeeld: 22.00-04.00. Alle missies waren met een Lancaster MkX behalve de 1e missie van Smith welke in een Handley Page HP.59 Halifax B.II. was.
Lees verder over de crash.
Thank you for this information Jasper!
Pingback: RCAF 419, Lancasters en de bemanningen